Một người có cách thức đối đãi với lỗi lầm của người khác như thế nào sẽ thể hiện ra trí tuệ và mức độ tu dưỡng của người ấy. Một người có cách dùng người như thế nào cũng sẽ quyết định nhiều đến sự thành bại của sự việc. Cổ nhân rất coi trọng điều này và đã đúc kết ra những kinh nghiệm đáng quý lưu lại cho hậu thế.
Trong sách “Vi lô dạ thoại”, một cuốn sách đề cập nhiều đến phương diện đạo đức và tu thân, tác giả Vương Vĩnh Bân thời nhà Thanh viết rằng: “Đản trách kỷ, bất trách nhân, thử viễn oán chi đạo dã; Đản tín kỷ, bất tín nhân, thử thủ bại chi do dã” nghĩa là chỉ nghiêm khắc với bản thân, thường trách mình mà không trách người, đó là cách tốt nhất để tránh xa oán hận. Chỉ tin mình mà không tin người, đó là nguyên nhân chủ yếu làm việc bị thất bại.
Xuất phát điểm của mỗi người là không giống nhau, hơn nữa quan điểm của mỗi người cũng là khác nhau. Nếu một người gặp phải sự tình không như ý hay thấy người khác mắc lỗi mà thường chỉ biết trách cứ người khác thì không nhất định có thể khiến người ta tiếp nhận ý kiến của mình nhưng nhất định sẽ khiến người ta nảy sinh tâm oán hận. Cưỡng ép người khác thích ứng với mình không bằng bản thân mình chủ động thích ứng với người khác. Một người nên là suy xét lại chính mình và ít chỉ trích người khác, giống như cổ nhân răn dạy: “Trách nhân chi tâm trách kỷ, thứ kỷ chi tâm thứ nhân” (Lấy tâm trách người để trách mình, lấy tâm tha thứ mình để tha thứ cho người). Đây mới chính là biện pháp cũng là cách xử thế để rời xa oán thù, tránh được cái họa về sau.
Con người sống trong xã hội thông thường hay dùng quan điểm của mình để đánh giá người, trách cứ người. Người ta không biết rằng trách cứ người khác một cách thỏa đáng là một việc không thể tùy tiện cũng không hề dễ chút nào. Bởi khi trách cứ người khác thì trước tiên lập trường của bản thân mình phải đúng. Làm thế nào mới có thể đảm bảo được lập trường của mình là đúng? Để đảm bảo được điều này thì trước tiên bản thân phải thường xuyên tự soi xét lại mình, cho dù là mình có làm đúng cũng cần soi xét lại.
Hơn nữa, muốn người khác tâm phục cũng không hề dễ, bởi lập trường của mỗi người không giống nhau, bản thân chúng ta cho rằng chúng ta là đúng nhưng đối phương lại không nhất thiết phải tán đồng. Vì thế, trách cứ người khác thường sẽ rước lấy oán hận. Chẳng bằng chúng ta yêu cầu nghiêm khắc bản thân, tu chỉnh bản thân, trước tiên mình phải đoan chính, sau đó mới yêu cầu người khác. Có một số người thường hay một mực trách người khác mà bản thân người ấy lại làm nhiều điều bất nghĩa, cho nên người khác thường oán hận anh ta. Vả lại, cho dù người khác thực sự có lỗi, muốn “trách người” đối phương chúng ta cũng cần phải dùng lòng chân thành khuyến cáo, thiện ý hướng dẫn.
Khổng Tử đã giảng: “Kỳ thân chính, bất lệnh nhi hành; kỳ thân bất chính, tuy lệnh bất hành”, khi bản thân phẩm hạnh đoan chính, cho dù không ra mệnh lệnh, mọi người cũng tự giác thực hiện chấp hành. Bản thân phẩm hạnh không đoan chính, cho dù ra mệnh lệnh, mọi người cũng không phục tùng. Cho nên có thể thấy rằng, cách tốt nhất để người khác tâm phục vẫn là ở chỗ tu thân mình trước, yêu cầu người khác không bằng yêu cầu công phu tự xét lại bản thân mình.
“Nhân vô thập toàn”, không có người nào là hoàn mỹ, cũng không có người nào khi làm việc mà không bao giờ xảy ra sai sót. Có những người rất tự tin, điều đó đương nhiên là tốt, nhưng nếu tự tin mà không tin người khác thì lại chưa hẳn đã tốt. Một người nếu chỉ tin tưởng chính mình mà không tin người khác thì sẽ dễ dàng bảo thủ, luôn tự cho mình là đúng. Người biết lắng nghe những ý kiến và kiến nghị đúng đắn của người khác là người giỏi thu thập trí tuệ của mọi người và giỏi dùng người. Người như vậy sẽ dễ dàng đạt được thành công.
Trong lịch sử có những trường hợp bởi vì cố chấp ý kiến của mình không nghe ý kiến của người khác mà thất bại. Xưa nay, phàm một triều đại có thể hưng thịnh, thường là bởi vì triều đại ấy có một vị quốc quân chịu lấy lễ đối đãi người hiền, hạ mình với kẻ sĩ, thu nạp những lời trung thành. Còn không ít quốc gia suy bại là bởi vì quốc quân của quốc gia ấy không nghe những lời trung thành mà tự chuốc lấy diệt vong. Cho nên, một người ngoài việc kiến lập lòng tự tin, thì việc tin vào chỗ mạnh của người khác, khiêm tốn học tập đối phương cũng là điều rất quan trọng. Trong cuộc sống hiện thực cũng cho thấy, không ai là thành công một mình cả, người thành người là người biết nhìn người, tin tưởng vào khả năng của người khác.
Theo Epoch Times tiếng Trung
An Hòa biên tập
Xem thêm:
Bengali (Bangladesh) · 
English (United States) ·